Maandag 13 februari 2023

Film, Literatuur, Muziek & Theater

dr. Frans Blom

Podium van Europa: de Amsterdamse Schouwburg in de 17e eeuw

Frans Blom heeft met zijn boek 'Podium van Europa' een fascinerend beeld getekend van het reilen en zeilen van de Amsterdamse Schouwburg in de 17e eeuw. Elite en volk bezocht de schouwburg aan de Keizersgracht ter hoogte van de 9 straatjes voor tragedie en vermaak. Met list en originaliteit bereikte de schouwburg de Europese top. Naast Vondel, Brederode en Hooft werden werken uit Frankrijk, Spanje, Italië in vertaling opgevoerd maar ook Shakespeare was populair.

Conflicten met de Gemeenteraad lagen op de loer vanwege de vermeende losbandigheid van het gebodene maar door compromissen en vernieuwing hield de schouwburg stand. Een deel van de recette ging naar een goed doel zoals het Armenhuis, het Weeshuis of het Oudemannenhuis. 'Zedenbedervende hoererij' werd zo succesvol afgekocht van het calvinistische stadsbestuur.

Net als nu botste het zakelijke met het artistieke. De schouwburg trok volle zalen, meer dan 1000 bezoekers per voorstelling. Dat was ook te danken aan de bloedige spektakelstukken van Jan Vos, die met succes vele toneelregels aan zijn laars lapte. In plaats van gruweldaden te vertellen zoals gebruikelijk was, toonde hij ze daadwerkelijk op het toneel. Donder en bliksem, rondvliegende goden, de eerste dode, een vrouw 'wier jurk met geweld van de borsten gescheurd is', dit deed het goed bij het publiek. Rond 1660 deden actrices hun intrede maar om de schijn van pure prostitutie te vermijden, moesten zij wel getrouwd zijn. Overigens stegen de opbrengsten met 50% met de komst van actrices! Ook hier zegevierde het gewin.

De samenstellers van het Historisch Sprekers Archief hebben grote zorgvuldigheid betracht bij het verzamelen en citeren van de gegevens die hoofdzakelijk afkomstig zijn uit de archieven van de Koninklijke Industrieele Groote Club en eerder via de website openbaar gemaakte data. Mocht U een aan- of opmerking hebben over de teksten en/of afbeeldingen, dan verzoeken wij u contact op te nemen met de redactie via clubinfo@igc.nl.