Woensdag 23 november 2022

Geschiedenis, Filosofie & Levensbeschouwing

dr. Martin Bossenbroek

De wraak van Diponegoro

Zoveel als er geschreven is over het einde van Nederlands-Indië, zo weinig over het begin. Het standaardwerk over de Java-oorlog (1825-1830) is ruim een eeuw oud, terwijl de twee grote tegenstrevers in dat conflict, de Nederlandse generaal De Kock en de Javaanse prins Diponegoro, het in de literatuur nooit verder hebben gebracht dan eendimensionale clichéfiguren. In zijn veelgeprezen boek 'De wraak van Diponegoro. Begin en einde van Nederlands-Indië' wekt Martin Bossenbroek beide hoofdrolspelers voor het eerst tot leven, als échte, herkenbare mensen.

Op de omslag van 'De wraak van Diponegoro' staat het schilderij 'Boschbrand', in 1849 vervaardigd door de Javaanse schilder Raden Saleh. Het verbeeldt perfect begin én einde van Nederlands-Indië.

Wat we zien, is een mix van realisme en symboliek, verwijzend naar het traditionele tijger-buffelgevecht, tot in de 19e eeuw populair aan de Javaanse vorstenhoven. Daarin stond de tijger voor Nederland en de buffel voor Java. Ingeklemd tussen bosbrand en afgrond vechten ze op leven en dood. Met – wisten alle Javanen – meestal de buffel als winnaar. In dit geval scherp in de gaten gehouden door een Amerikaanse zeearend. Alsof Saleh de uiteindelijke afloop, precies een eeuw later, al kende.

"In 'De wraak van Diponegoro' vertel ik in zekere zin dit fascinerende schilderij na, maar dan in waargebeurde belevenissen van de hoofdrolspelers in beide kampen. In het eerste deel, over de Java-oorlog, waartoe ik me in deze lezing beperk, legt de mystieke prins Diponegoro het na jaren van massaal en fanatiek verzet af tegen de flegmatieke legercommandant Hendrik de Kock. In het tweede deel, over de dekolonisatieoorlog, bundelt de charismatische, door Diponegoro geïnspireerde, nationalistische leider Soekarno met succes alle krachten tegen 'de laatste landvoogd', de noeste dromer Huib van Mook."

Kortom, een bloedstollende krachtmeting in twee bedrijven tussen tijger en buffel.

De samenstellers van het Historisch Sprekers Archief hebben grote zorgvuldigheid betracht bij het verzamelen en citeren van de gegevens die hoofdzakelijk afkomstig zijn uit de archieven van de Koninklijke Industrieele Groote Club en eerder via de website openbaar gemaakte data. Mocht U een aan- of opmerking hebben over de teksten en/of afbeeldingen, dan verzoeken wij u contact op te nemen met de redactie via clubinfo@igc.nl.