Woensdag 29 mei 2024
Geschiedenis, Filosofie & Levensbeschouwing
prof. dr. Remko Kruk
De zaak van de dieren tegen de mensen, door Prof. dr. Remke Kruk
Prof. dr. Remke Kruk over de door haar uit het Arabisch vertaalde 'Zaak van de dieren tegen de mensen' van de Zuivere Broeders van Basra 1000 na Chr. De lezing focust op een filosofische vertelling waarin het moreel gedrag van de mens tegenover de rest van de schepping scherp wordt bekritiseerd. Het verhaal komt uit een groot filosofisch werk, de 'Verhandelingen van de Broeders der Zuiverheid' ('Ikhwān as-Safā'). Deze Broeders waren een groep van islamitische filosofen die in de 10e eeuw actief waren in Basra. Hun werk wordt nog steeds gelezen. Hun filosofie bouwt voort op die van de Grieken en op allerlei andere oudere denkrichtingen zoals jodendom, christendom, boeddhisme en gnostische stromingen. Hun doel: uit allegodsdiensten en filosofieën het beste destilleren en dat behouden. Zij maken in hun werk vaak gebruik van verhalen om de essentie van hun boodschap over te brengen.
De 'Zaak van de Dieren tegen de Mensen' is zo'n verhaal. Het vertelt hoe de dieren het beu zijn om door de mens opgejaagd en onderworpen te worden, hun leefgebieden te zien verdwijnen en als last-, jacht- en slachtdieren te worden gebruikt zonder dat daarvoor een rechtsgrond is. Zij besluiten een proces tegen hun kwelgeesten te beginnen en vinden de koning van de geesten (jinns) bereid als rechter op te treden. Aangezien hij mens noch dier is, is hij geen partij in het conflict en daarom is hij bij uitstek geschikt om zich op basis van de aangrijpende pleidooien van de dieren en de arrogante betogen van de mensen een afgewogen oordeel te vormen. De dieren laten zien dat zij, in tegenstelling tot de mensen, in harmonie leven met de natuur en met Gods bedoeling van de schepping, en dat zij in moreel opzicht vaak duidelijk boven de mens staan. Hun aanklacht is sterk, hun argumenten zijn overtuigend, maar uiteindelijk zullen ze het onderspit delven: in tegenstelling tot de mens bezitten zij geen onsterfelijke ziel.
Remke Kruk is een Nederlandse Arabiste en emeritus Hoogleraar Arabisch aan de Universiteit Leiden. Haar belangrijkste onderzoeksgebieden zijn de Grieks- Arabische traditie op het gebied van de natuurfilosofie en wetenschap, en de populaire Arabische verteltraditie, vooral het volksepos. Daarnaast heeft Remke Kruk naam gemaakt als vertaler van klassieke Arabische literatuur naar het Nederlands.
De samenstellers van het Historisch Sprekers Archief hebben grote zorgvuldigheid betracht bij het verzamelen en citeren van de gegevens die hoofdzakelijk afkomstig zijn uit de archieven van de Koninklijke Industrieele Groote Club en eerder via de website openbaar gemaakte data. Mocht U een aan- of opmerking hebben over de teksten en/of afbeeldingen, dan verzoeken wij u contact op te nemen met de redactie via clubinfo@igc.nl.